Streepjes zijn favoriet in Nederland. De krijtstreep is een zakelijke evergreen, we kijken regelmaat wat eronder overblijft en we gaan er o zo graag op staan. Op meerdere tegelijk zelfs. Toch weten we zo een-twee-drie niet wat we met die streepjes in het Nederlands aan moeten. Dat levert soms rare beweringen op.
Zaterdag 5 september 2020. In het Financieele Dagblad is een artikel gewijd aan de derde steunoperatie voor bedrijven van het kabinet. De auteurs starten met een retorische vraag in de intro. Alleen staat er wat anders dan ze bedoelen.
Het antwoord op die vraag is: Ja, we houden daarmee inderdaad levensvatbare bedrijven overeind. Me dunkt dat dat ook de bedoeling is. Hoezo bedreiging voor nieuwkomers en herstel?
Niet met een streepje
In de kop van het artikel wordt gerept van ‘zombiebedrijven’. Bedrijven die geen toekomst hebben en feitelijk op sterven na dood zijn. Door de steun die ze van de overheid krijgen vanwege de coronacrisis blijven ze echter bestaan, terwijl overduidelijk is dat ze niet levensvatbaar zijn. Kennelijk is het minder duidelijk dat het zodoende niet-levensvatbare bedrijven zijn.
Je zou ook kunnen zeggen: onlevensvatbare bedrijven. Net als met onrendabele bedrijven: bedrijven die niet rendabel zijn. En bedrijven die niet productief zijn, zijn onproductieve bedrijven. Alleen accepteren we ‘onlevensvatbaar’ niet als goed woord. Dus moet je ‘on‘ vervangen door ‘niet’. Omdat ‘niet’ een woord is dat los te gebruiken is, zet je een streepje als je hem combineert tot een nieuw zelfstandig naamwoord, zoals ‘niet-werkenden’, of tot een bijvoeglijk naamwoord, zoals ‘een niet-werkende oplossing’. Of ‘een niet-levensvatbaar bedrijf’.
Vraag met ontkenning
De vraag die de auteurs stellen is een bekende. De vorm dan. Iemand doet een bewering of voorstel en, in totaal ongeloof over zo weinig realiteitszin, check je of de vragensteller zich wel bewust is van de negatieve consequenties.
- Zullen we naar het strand gaan?
- Denk je niet dat we kletsnat regenen met dit weer?!
- Zullen we alle bedrijven overheidssteun geven?
- Houden we dan niet bedrijven overeind die eigenlijk failliet zouden gaan?
Er had dus moeten staan: ‘Maar houden we daarmee niet niet-levensvatbare bedrijven overeind (…)?’ Alleen, die dubbele ontkenning. De journalist of de redacteur heeft wellicht onder niet-aflatende tijdsdruk simpelweg één nietje eruit gehaald. En daarmee de bedoeling uit de vraag, de kracht uit de intro. Jammer, want het artikel was verder niet onaardig.